Dordtse Synode 1618-1619 en bijbelvertaling

Vertaling vanuit de grondtekst

Omstreeks 1562 werden in ons land twee complete Bijbels gebruikt: de Liesveldtbijbel (een vertaling van de Lutherbijbel) en de Deux-aesbijbel. Het Oude Testament van de Deux-aesbijbel werd vertaald uit de Lutherbijbel. Het Nieuwe Testament werd direct vanuit de grondtekst, het Grieks, vertaald. Deze vertaling was het meest geliefd onder ons volk. Tot de verschijning van de Statenbijbel in 1637 zou de Deux-aes de gezaghebbende kerk- en huisbijbel blijven.

Toch was er met name onder de predikanten behoefte aan een betere vertaling. Zij wilden een getrouwe vertaling van de Heilige Schrift vanuit de oorspronkelijke grondteksten, het Hebreeuws en het Grieks. Diverse kerkelijke vergaderingen hebben zich met deze zaak beziggehouden. Opdrachten tot een nieuwe bijbelvertaling werden onder meer verleend aan de dichter en staatsman Marnix van Sint-Aldegonde en aan ds. Wernerus Helmichius.

Het grote probleem was echter dat beiden ook hun dagelijkse arbeid moesten blijven verrichten, zodat er te weinig tijd voor het vertaalwerk overbleef. Ds. Helmichius pleitte voor het benoemen van bekwame mannen, die vrijgesteld zouden moeten worden van hun arbeid. Door de dood van Helmichius en de oplaaiende remonstrantse twisten werden deze plannen niet verder uitgewerkt.

Dat werd anders dankzij de beroemde Nationale Synode van Dordrecht (1618-1619). De eerste zitting werd gehouden op maandag 19 november 1618. Synodevoorzitter ds. J. Bogerman sprak een diep aangrijpend gebed uit. Hij bad of alle begeerten gewijd en geheiligd mochten worden ten gunste van de Heere, ‘opdat wij niets bedenken, overleggen, willen, verlangen, uitspreken en besluiten dan wat met Uw Woord overeenstemt, U aangenaam en Uw Kerk bovenal nuttig is’.

Ds. Bogerman vroeg of de synodeleden ‘mochten worden ontstoken in ijver voor de eer des Heeren, voor Zijn geboden, voor Zijn kostbare waarheid en voor Zijn huis’. Aan het begin van de vergadering kwam reeds de zaak van de bijbelvertaling aan de orde. De synodes van Holland, Zeeland, Gelderland en Overijssel hadden hiertoe een verzoek ingediend.

Ds. Bogerman wees erop dat de omliggende protestantse landen in het bezit waren van een goede bijbelvertaling. De Nederlandse vertaling daarentegen, die niet uit de oorspronkelijke bronnen was geput, maar uit andere vertalingen afgeleid, bevatte een eindeloze reeks fouten. Ook wees Bogerman erop dat in kerkelijke vergaderingen reeds lang de behoefte aan een nieuwe vertaling werd gevoeld. Hij benadrukte dat Nederland in deze heilige aangelegenheid niet mocht achterstaan bij andere naties.

Eenparig sprak de Dordtse Synode uit dat een vertaling vanuit de grondtalen beslist noodzakelijk was.

Lees ook dit

De vertalers van de Statenvertaling

Vertaalarbeid in de vreze Gods Voordat de Dordtse Synode overging tot het benoemen van vertalers, vermaande ds. Bogerman de leden […]

Statenvertaling staat dicht bij grondtekst

Letterlijk vertalen Bij het vertalen hielden de predikanten zich nauwkeurig aan de door de synode opgestelde richtlijnen. De vertalers moesten […]

Statenvertaling verschijnt in 1637

Het drukken van de Bijbel De complete bijbeltekst kwam gereed op 10 oktober 1635. Nu volgde het zetten van de […]

Statenvertaling talloze malen gedrukt

Kerk en staat Prof. C.C. de Bruin schreef in het boek De Synode van Dordrecht (1987): ‘Talloze malen ter perse gelegd, werd de […]

GBS-editie Statenvertaling

Behoud Statenvertaling De GBS wil de taal van de Bijbel ook duidelijk de taal van de Bijbel laten. Daarom worden […]

Kanttekeningen vóór de Statenbijbel

Het ontstaan van kanttekeningen De Statenvertalers mochten aantekeningen ‘in de kant’ maken. Dit was nodig om op moeilijke plaatsen de […]

Kanttekeningen in de Statenbijbel

  Zoals eerder aangegeven, besloot de Dordtse Synode van 1618-1619 dat er een bijbelvertaling vanuit de grondtalen moest komen. Deze […]

Verschillende soorten kanttekeningen

Gebruik van de kanttekeningen Om de uitleg van de Statenvertalers goed te kunnen gebruiken en op waarde te schatten, is […]

Kanttekeningen betrouwbare bijbelverklaring

Gereformeerde theologie De Statenvertalers werkten in een tijd waarin de strijd met de remonstranten kort geleden ten gunste van de […]

Moderne bijbelvertalingen

De Nieuwe Vertaling van 1951 vormde de aanleiding tot de oprichting van de GBS. Sindsdien hebben vele nieuwe Nederlandse bijbelvertalingen […]

Nieuwe Bijbelvertaling (NBV)

De Nieuwe Bijbelvertaling van 2004 is een oecumenische vertaling, uitgegeven door het NBG en de KBS en bedoeld voor gebruik […]

Herziene Statenvertaling (HSV)

De Herziene Statenvertaling wil een taalkundige revisie van de Statenvertaling zijn, met de bedoeling om de Statenvertaling te behouden voor […]

Bijbel in Gewone Taal (BGT)

Voor iedereen begrijpelijk Een andere moderne bijbelvertaling is de Bijbel in Gewone Taal (BGT). Deze vertaling, of liever ‘parafrase’, verscheen […]